Aflevering 13 van de Ongekend podcast. Mogen universiteiten idealen als duurzaamheid en inclusiviteit uitdragen? Of moeten ze zich enkel bezighouden met wetenschappelijke kennis vergaren?
De Radboud Universiteit in Nijmegen deed onlangs veel stof opwaaien omdat ze haar duurzaamheidsidealen niet onder stoelen of banken steekt. Het instituut lanceerde een zogenoemde Impact Day om studenten te laten nadenken over het consumptiegedrag van zichzelf en anderen. Daarnaast wordt duurzaamheid een verplicht vak. Volgens critici brengt zo’n morele stellingname het onafhankelijke imago van de universiteit als instelling die zich bezighoudt met objectieve kennis in gevaar. Wetenschapsjournaliste Enith Vlooswijk schrijft bijvoorbeeld in De Volkskrant: “Wetenschappers hoorden zich ooit te richten op waarheidsvinding op basis van kenbare feiten. Aan beleidsmakers vervolgens de keuze om de resultaten te gebruiken voor duurzaam beleid. De Radboud Universiteit lijkt die scheiding van taken maar omslachtig te vinden.”
Ik zocht Jan Bransen op in zijn werkkamer om hierover te praten. Volgens Bransen is het juist goed dat onderzoekers steeds meer stoppen met streven naar geveinsde ‘objectiviteit’ en ‘neutraliteit,’ en transparant zijn over hun morele opvattingen en de doelen die daaruit voortvloeien.
Luister ‘m in je favoriete podcast player:
Tijdlijn
03:00 Hoe kan je tegen duurzaamheid zijn?
09:00 Zeggen dat iets een feit is, is zelden helemaal neutraal (behalve bij oninteressante dingen).
23:00 Een feit (al dan niet) inbrengen heeft vaak een politiek doel. “Alleen maar de feiten” is misleidend.
17:00 Al in het begin – bij bepalen welke vragen belangrijk zijn en hoe je die gaat operationalizeren – komen waardes kijken
33:00 Is er niet reden om je zorgen te maken over een hellend vlak? Dat je dadelijk naast klimaat ook over veel grijzere onderwerpen – zoals biologie en gender – krijgt dat de universiteit zegt “dit is wat wij vinden of het morele doel wat wij hebben, en waarheidsvinding die daarvoor niet handig is, censureren we” (beetje gechargeerd, maar wat dus ongeveer gebeurd is met bijvoorbeeld Kathleen Stock en ook bijvoorbeeld Lawrence Summers)
37:00 Er is een belangrijk verschil tussen een wetenschapper die zich als brenger van neutrale feiten met beleid bemoeit, vs. een wetenschapper die zich als betrokken mens die toevallig (net als iedereen) bepaalde feitenkennis heeft, met het debat bemoeit
48:00 Waarom het positief als universiteiten laten zien dat ze waardengeoriënteerd in de wereld staat
53:00 Het gaat er vooral om: wanneer je wat wilt kunnen doen met feiten
Meer weten
- Jan Bransen: RU pagina, website, twitter
- Maarten van Doorn: RU pagina, website, twitter
- Enith Vlooswijk – Sinds wanneer is een universiteit een influencer die je koopschaamte aanpraat? (De Volkskrant)
- Jan Bransen – De universiteit als duurzame, intelligentie gemeenschap
- Jan Bransen – Puzzelwoorden (oa. over Kitcher’s vier contexten van wetenschap)
- Jonathan Haidt – Two Incompatible Sacred Values in American Universities (oa. over Lawrence Summers)
- Katheen Stock – Je kunt je sekse niet veranderen (NRC)
- Fleur Jongepier – De virologisch-medische bril waarmee de regering naar de pandemie kijkt, is aan vervanging toe (De Volkskrant)